Onze gezondheid is direct verbonden met de gezondheid van het systeem waarin planten, dieren en hun omgeving samenleven en elkaar beïnvloeden. Bossen zuiveren de lucht, ecosystemen leveren schoon water, en biodiversiteit houdt plagen onder controle. Vleermuizen illustreren deze nauwe verwevenheid tussen natuur en gezondheid. Deze dieren consumeren per nacht honderden insecten, waardoor muggen in toom gehouden worden die ziektes zoals knokkelkoorts en het westnijlvirus kunnen verspreiden. Ze  bieden natuurlijke plaagbestrijding en dragen bij aan een ecologisch evenwicht. Toch verdwijnen vleermuizen door  habitatverlies en regelgeving die hun bescherming niet garandeert. Recente voorstellen van onze woonminister binnen het programma STOER (Schrappen van Tegenstrijdige of Overbodige Eisen en Regelgeving), dat eisen voor verblijfplaatsen voor beschermde diersoorten wilde schrappen, tonen hoe beleid soms de verkeerde richting op gaat. Gelukkig werd dit voorstel weggestemd, maar het probleem blijft: we onderschatten de rol van natuur in onze volksgezondheid.

Gezondheid is geen geïsoleerd concept; het is een weerspiegeling van hoe we omgaan met onze leefomgeving.

Gezondheidsrisico’s

Klimaatverandering, grootschalige landbouw en verstedelijking leiden niet alleen tot natuurverlies, maar vergroten ook gezondheidsrisico’s, zoals de verspreiding van nieuwe ziekten en een toename van allergieën en mentale stress. Ondanks deze dreigingen worden natuurlijke oplossingen nog te vaak genegeerd in beleid en samenleving. Het probleem reikt natuurlijk verder dan vleermuizen. Onze omgang met dieren en ecosystemen vergroot het risico op infectieziekten, zoals bleek de afgelopen jaren tijdens de Q-koortsepidemie tussen 2006 en 2011 en de meer recente COVID-19-pandemie. Intensieve veehouderij, waar dieren dicht op elkaar leven, creëert een broedplaats voor pathogenen. De focus van de gezondheidszorg blijft echter te vaak beperkt tot symptoombestrijding, terwijl de oorzaak – onze verstoorde relatie met de natuur – nauwelijks ter discussie staat. Preventie door het behoud van biodiversiteit en duurzame landbouwsystemen is niet alleen ecologisch, maar ook economisch en maatschappelijk de verstandigste keuze.

Onze huidige welvaart is vaak ten koste gegaan van biodiversiteit, zowel hier als elders. Hoewel technologie en medicijnen onze levensverwachting hebben verhoogd, mag dit niet worden gezien als een vrijbrief om de natuur verder uit te putten. Gezondheid is geen geïsoleerd concept; het is een weerspiegeling van hoe we omgaan met onze leefomgeving. Als we ecosystemen gezond houden, bouwen we ook aan onze eigen veerkracht. De relatie tussen biodiversiteit en gezondheid is complex en helaas wordt het debat over biodiversiteit en ecosysteemdiensten zelden gekoppeld aan gezondheid, terwijl dit juist een krachtig uitgangspunt is. Gezondheid raakt iedereen – onze kinderen, onze gezinnen, onze toekomst. Het is tijd om natuur en gezondheid niet langer te scheiden. Een gezonde samenleving kan niet zonder een gezonde planeet. Laten we werken aan een toekomst waarin biodiversiteit niet alleen wordt gezien als een ecologisch doel, maar als een essentieel onderdeel van ons eigen welzijn.

We moeten leren de wereld om ons heen te zien als onderdeel van ons eigen welzijn.

Vleermuizen en andere diersoorten zijn geen obstakels, maar bondgenoten in de strijd voor een duurzame en gezonde wereld. Particulieren kunnen vleermuiskasten ophangen of tuinen vergroenen. Bouwers en woningcorporaties kunnen nog meer vleermuisvriendelijke ontwerpen integreren in nieuwbouw. Agrariërs kunnen bomenrijen en houtwallen behouden, die als  vliegroute dienen voor vleermuizen. Op beleidsniveau moeten beschermende maatregelen voor diersoorten niet worden versoepeld, maar juist worden versterkt. Daarnaast vraagt de intensieve veehouderij om een kritische herziening.

Het behoud van onze natuur is een investering in onze eigen toekomst. We staan voor een belangrijke keuze: blijven we kortetermijnoplossingen nastreven die de natuur verder uitputten, of zetten we in op een toekomst waarin natuur en gezondheid hand in hand gaan?

Verschenen in het Nederlands Dagblad, 21 januari 2025.